In Grote Kerk Edam is tot 20 augustus het unieke kunstwerk ‘KING UND LA REINE’ van Joep Neefjes te zien. Op initiatief van Jazzclub Mahogany Hall en in het kader van ’80 jaar vrijheid’ is een enorn fotogram geplaatst, bestaande uit zeven fotovellen van 9 meter hoog en 1.27 meter breed. Zo ontstaat er een kunstwerk van maar liefst 9 bij 8.90 meter. Het fotogram, gemaakt zonder camera, dateert uit 1989 en laat een optreden zien van het Willem Breuker Kollektief, destijds een wereldberoemd Nederlands muziekgezelschap. Willem Breuker heeft tot zijn overlijden in 2010 meerdere keren opgetreden in de Edamse jazzclub en krijgt 15 jaar na zijn overlijden volop aandacht.
Vorige week zondag werd de expositie KING UND LA REINE geopend door actrice Olga Zuiderhoek, 28 jaar lang de geliefde van Willem Breuker. Gert Elzinga, tentoonstellingsmaker bij Mahogany Hall en samensteller van het evenement rond de opening in de Grote Kerk, was de presentator. Hij interviewde Joep Neefjes, maker van het monumentale werk. Op het magistrale kerkorgel uit 1663 bracht Jos van der Kooy, de internationaal bekroonde organist, drie werken van Willem Breuker ten gehore, waaronder LIED VOOR VREDE, het motto van het openingsevenement. Passend bij ‘80 jaar vrijheid’ en actueel in een wereld op drift.
Breuker maakte muziek die vernieuwend, bevrijdend en vermakelijk was. Gert Elzinga: “Hij ging tegen de stroom in, was een vrije geest. Een rebel en een vernieuwer met een heel eigen geluid. Breuker noemde het geen ‘jazz’ wat hij maakte maar ‘mensenmuziek’. Hij was er echter niet op uit om zijn publiek te pleasen, hij deed wat hij zelf wilde.”
Neefjes maakte het fotogram in Hamburg. In aanwezigheid van publiek werden grote fotovellen belicht met een grote bouwlamp waardoor de silhouetten van de bandleden van Breuker als schaduwen werden vastgelegd. Later werden daar nog enkele symbolen aan toegevoegd. De silhouetten werden direct – dus tijdens het concert -zichtbaar, nadat de kunstenaar met een spons en bezem ontwikkelaar op de vellen aanbracht, het ter plekke fixeerde en het vervolgens hing spoelen. Het resultaat, in zwart-wit en sepia met druipers en al, is te zien in de noordoost hoek van de kerk. Het gigantische kunstwerk past wonderwel in de omgeving waar het hangt.
Gert Elzinga vertelt dat KING UND LA REINE nog nooit op deze wijze te zien is geweest. Simpelweg omdat er nooit ruimte voor was om het in de volle lengte op te hangen. Vaak hing het deels op de vloer.” Joep Neefjes kende hij al meer dan 30 jaar. Het ontstaan van de expositie is het gevolg van een telefoontje van de kunstenaar die bij het Nederlands Jazzarchief vernam dat Elzinga bezig is met een tentoonstelling voor de Edamse jazzclub voor komend najaar, waarin Willem Breuker centraal staat.
“Het idee kwam bij me op om nog een extra expositie van theatraal karakter te organiseren in een monumentale ruimte. Dat past bij Breuker. Ik dacht in eerste instantie aan de bovenverdieping van het raadhuis aan het Damplein. Toen werd ik gebeld door Joep Neefjes. Hij vertelde over het fotogram en daar zei ik direct ‘ja’ tegen.”
Julie Hengeveld, conservator van het Edams Museum, verwees Elzinga door naar Grote Kerk Edam. Hij is er blij mee. “Het werk hangt perfect in de kerk. Het past fantastisch bij de lange ramen, de kleuren en het ritme van de glas-in-lood werken. Het is op bijzondere wijze imposant en fragiel tegelijk.” Inderdaad: het kunst werk valt op zijn plek, alsof het bij de kerk hoort!
Maar liefst zes weken lang is het fotogram te zien in Grote Kerk Edam. Aansluitend start dit jaar in Jazzclub Mahogany Hall de expositie ‘DIT WIL IK, De eigenzinnige Willem Breuker.’ Die is een half jaar lang te zien tijdens de concerten in de club tot 1 april 2026.